Tâm an vạn sự an muốn có được thì cần bình tâm quan sát thế giới, khởi tâm từ bi đối với thực trạng của xã hội. Từ đó nương theo Phật Bồ tát mà phát khởi hạnh nguyện, trau dồi trí tuệ, đức hạnh, giúp người giúp đời, thực hành Sáu Ba la mật, chung tay xây dựng cõi Tịnh độ trong nhân gian.
Giữa thế giới bất an, lòng người vô định, biết đi đâu về đâu cho hết một cuộc đời! Ta sẽ sống một kiếp người với sự luân hồi của trạng thái tâm hồn đau khổ, vui buồn, được mất, ưu sầu, hay còn có lối thoát nào cho kiếp sau? Có cách nào khác để tâm chúng sinh an trụ mà vun bồi hạnh phúc hay không? Đây là những câu hỏi không dễ gì tìm được lời giải đáp. May thay, giáo pháp của Đức Phật Thích Ca Mâu Ni đã cho chúng ta một phương hướng để thực hành theo, để từ đó tự thân mỗi người và cộng đồng cùng xây dựng niềm an lạc, bởi có an cư mới lạc nghiệp, tâm an vạn sự an.
Vì để an tâm vạn sự an nên chư Bồ tát phát nguyện thành lập cõi tịnh độ
Hành giả Phật giáo Đại thừa có niềm tin vững chắc vào quan niệm chúng sinh có khả năng thành Phật, nếu biết quán chiếu các pháp duyên khởi, ngộ nhập lý không rốt ráo; rồi từ nền tảng đó phát tâm Đại bi, thực hành Lục Ba la mật, đồng thời nguyện độ tất cả chúng sinh, sẽ chứng được Phật đạo. Khi còn phàm phu, những hành giả phát tâm Bồ tát, mong cầu thành Phật, hóa độ chúng sinh, đã không tiếc thân mệnh, tinh tấn dũng mãnh trong vô lượng kiếp, mà học tập tinh hoa của cõi tịnh độ khắp mười phương. Những hành giả này kiến tạo cho cõi Phật rộng lớn vô biên của chính mình, cũng là để làm nơi chốn yên ổn cho chúng sinh có thể cùng an tâm quyết chí tu hành thành Phật. Đây là một sự chuyển biến vượt thời đại của Phật giáo, mang lại ý nghĩa vô cùng to lớn cho nhân loại ngày nay, cũng như trong tương lai.
Cụ thể như các kinh: Phóng Quang bát nhã kinh quyển 3 phẩm Vấn Tăng Na [1], Bất thoái chuyển pháp luân kinh quyển 2 phẩm Thanh văn Bích Chi Phật cũng ghi: “Bồ tát lấy bốn hoằng thệ nguyện để tiếp độ tất cả chúng sinh” [2] Phẩm Nhập bất tư nghì giải thoát cảnh giới Phổ Hiền hạnh nguyện trong Hoa nghiêm kinh quyển 40 nêu ra mười đại nguyện của Bồ tát Phổ Hiền [3]. Phẩm Hư Không Tạng Bồ tát trong Đại phương đẳng đại tập kinh quyển 17, nói rõ hai mươi đại thệ trang nghiêm của Bồ tát [4].
Tâm an vạn sự an, ung dung tự tại, tâm rộng thiên địa rộng, không người hiềm khích
Những dẫn chứng từ kinh điển trên đây đều là Bồ tát khi mới tự phát tâm, phát đại thệ nguyện, tu sáu pháp Ba la mật, nguyện độ thoát tất cả chúng sinh, rồi sau đó, các Ngài căn cứ theo thệ nguyện này của mình để thực hành theo. Tức là Bồ tát hi sinh không tiếc thân mệnh để đạt được chí nguyện, nguyện sinh vào đời ác năm trược, dũng mãnh vô cùng, tinh tấn tu tập, như dũng sĩ mặc áo giáp, uy dũng xông pha nơi chiến trận giống nhau không khác. Điều này thể hiện tinh thần tu tập mạnh mẽ của thời kì đầu Phật giáo Đại thừa, cũng là kết tinh của đại thệ nguyện trang nghiêm, phát nguyện thực hiện thanh tịnh cõi Phật, để làm nơi đáng sống và tu học của chúng sinh. Đặc biệt, Bồ tát độ khắp chúng sinh không giới hạn số lượng… Bồ tát phải hoàn thiện viên mãn Sáu Ba la mật và dạy cho người khác hoàn thiện viên mãn Sáu Ba la mật [5].
Mục đích chủ yếu của việc thanh tịnh cõi Phật, làm nơi an tịnh cho chúng sinh hướng về, là do ban đầu hành giả Bồ tát nhìn thấy những điều tiêu cực trong thực tế cuộc đời, lòng người hiểm ác, tham sân si rẫy đầy, thiên tai bão lụt, dịch bệnh… Nên các Ngài mong muốn làm thanh tịnh thế giới, cải thiện những khiếm khuyết, vận động, cải cách xã hội để làm tăng lên hạnh phúc cho nhân loại.
Bồ tát cũng thành Phật ở cõi nước đó, dần xây dựng cõi Phật lý tưởng, hoàn mỹ hơn, cuối cùng vượt trội hoàn toàn so với cõi Ta bà, trở thành cõi Tịnh độ thanh tịnh, trang nghiêm. Bởi thế giới của chúng ta có đầy đủ năm điều ố trược, là chỗ sống chung của các loài khác nhau, ngoại đạo, kẻ xấu,… lại còn dịch bệnh, đói khát, tranh giành; đất đai ở đây thì đồi núi trập trùng, cỏ cây gai góc um tùm; rất nhiều ô uế, chẳng có chỗ nào trang nghiêm và an lạc; tuổi thọ của con người ngắn ngủi. Từ đó thấy rõ thế giới này là vô thường, không có tính trường cửu vĩnh hằng. Cõi này có nhiều khiếm khuyết như thế, nên Bồ tát lập chí nguyện kiên cố, kiến tạo cõi Phật lý tưởng.
Bồ tát phát tâm trong “Đạo hành bát nhã kinh”: Bồ tát phát nguyện kiến tạo cõi nước Phật thanh tịnh có được nói đến ở một số kinh thuộc hệ “Bát nhã” Đại thừa. Trong đó, các điều nguyện được ghi ở phẩm Ưu bà di đát kiệt thuộc Đạo hành Bát nhã kinh quyển 6 [6], có thể được xem là xuất hiện vào thời kỳ sớm nhất. Hiện tại trước hết liệt kê năm điều Bồ tát phát nguyện xây dựng cõi nước Phật như sau:
1. Không có loài cầm thú;
2. Nhẫn nhục không sân hại;
3. Có nước tám công đức;
4. Lương thực đầy đủ;
5. Không có dịch bệnh.
Ngoài ra, ngài Chi Khiêm dịch trong phẩm Hằng kiệt thanh tín nữ trong Đại minh độ kinh [7]; Ngài La Thập dịch phẩm Thâm công đức [8] trong Tiểu phẩm bát nhã kinh quyển 7 đều nói giống như trên.
Tâm an vui, cảm nhận pháp lạc theo chánh pháp
Tóm lại, Bồ tát phát nguyện ở thời kỳ sớm nhất có nội dung đơn giản, đồng thời rất thực tế, căn cứ trên hiện thực thế gian. Khi ấy các Ngài nghĩ đến một số nguy hiểm xảy ra, nên phát nguyện hoàn thiện một đất nước không có thiên tai, nạn dịch, không có người xấu, không có đau khổ… Như thế đủ biết đây là điều thệ nguyện quan trọng chủ yếu nhất.
Tiến thêm bước nữa, Bồ tát phát nguyện trong “Phóng Quang Bát Nhã kinh”: Chúng ta có thể xem lời phát nguyện trong phẩm Mộng trung hành [9] của Phóng quang bát nhã Kinh quyển 13 để biết thêm các điều nguyện của Bồ tát về cõi Phật thanh tịnh:
1. Lương thực y phục đầy đủ;
2. Không có chúng sinh phạm mười điều ác và người hạ tiện;
3. Nhẫn nhục không gây tổn hại;
4. Dũng mãnh tinh tấn;
5. Nhiếp tâm chính niệm;
6. Không có tà kiến;
7. Không có tà tụ;
8. Không có ba đường ác;
9. Đất đai bằng phẳng, trong sạch:
10. Đất bằng vàng ròng;
11. Không có ái dục;
12. Không có giai cấp;
13. Không có phân biệt gia thế;
14. Thân chúng sinh đều sắc vàng;
15. Trong nước không có vua hà khắc áp bức;
16. Đều tu Ba mươi bảy đạo phẩm;
17. Mọi người đều hóa sinh;
18. Người trong nước có năm thần thông và ánh quang minh;
19. Mọi người không có cấu uế;
20. Không có giới hạn thời gian;
21. Mọi người trong nước sống lâu;
22. Mọi người đều đầy đủtướng bậc đại nhân;
23. Mọi người đầy đủ căn lành;
24. Mọi người không có ba cấu, bốn bệnh[10];
25. Trong nước không có Nhị thừa;
26. Trong nước không có tăng thượng mạn;
27. Thọ mệnh vô lượng, quang minh vô lượng, Thanh văn vô lượng;
28. Cõi nước rộng lớn;
29. Không có tự tính.
Phẩm Mộng hành trong kinh Đại phẩm bát nhã quyển 17 nói đến vấn đề phát nguyện cũng giống với Phóng Quang bát nhã kinh, chỉ có nguyện thứ mười tám là “người trong nước đắc năm thần thông và có ánh quang minh” được chia thành hai nguyện, tổng cộng có ba mươi nguyện, đây là điểm khác nhau giữa hai kinh.
